Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği Kapsamında Cayma Hakkı Nedir ve Ne Şekilde Kullanılır?

Hızla gelişen ve değişen teknolojiler, tüketici davranış ve alışkanlıklarını önemli ölçüde etkilemektedir. Buna ek olarak, toplumsal tüketimin de artması ile birlikte, sağlayıcı veya satıcıların tüketicilerle bir araya gelmesini sağlayan uzaktan iletişim araçları çok daha yaygın olarak kullanılmaktadır.

Mesafeli Satış Sözleşmesi

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK), Mesafeli Sözleşmeyi, “satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dahil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmeler” olarak tanımlamaktadır. Sözleşmenin uzaktan iletişim araçları ile kurulması nedeniyle, tüketicinin mal veya hizmeti satın alma öncesi inceleme, benzerleriyle karşılaştırma imkanı bulunmamaktadır. Bu nedenle tüketiciyi hukuki açıdan korumak amacıyla mesafeli sözleşmelere özel düzenlemeler getirilmiştir.

Cayma Hakkı

TKHK’da mesafeli sözleşmeler genel hatlarıyla düzenlenmiştir. Ardından, Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği ile konu detaylı şekilde düzenlenmiş ve tüketicilere cayma hakkı gibi önemli kazanımlar getirilmiştir.

Cayma Hakkı, mesafeli sözleşmeden gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödenmeksizin vazgeçme hakkıdır. Bu hak sadece mesafeli sözleşmelerde ve tüketiciler için geçerlidir. Fiziksel mağazadan alınan ürünler için cayma hakkı söz konusu değildir. Bozucu yenilik doğuran bir hak olan cayma hakkı sayesinde tüketiciler, herhangi bir gerekçe göstermeksizin tek taraflı irade beyanıyla sözleşmenin hüküm ve sonuç doğurmasını önleyerek, ceza ödemeksizin sözleşmeyi ortadan kaldırma hakkına sahiptir. Cayma hakkı, geçerli olarak kurulan bir sözleşmede geçici bir dönem için tüketici açısından tek taraflı bağlamazlık sonucu ortaya çıkarmakta olup, sözleşmede herhangi bir şarta bağlanamaz.

Eski Yönetmelikte cayma süresi yedi gün olarak düzenlenmişti. Şubat 2015’te yürürlüğe giren yeni Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği ile AB Tüketicinin Korunması Direktifine uygun olarak cayma süresi artırılmıştır. Tüketici artık 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkını kullanma süresi, ürünün teslim edildiği gün veya hizmet konulu ise sözleşmenin akdedildiği tarihten itibaren başlar. Bununla birlikte, tüketici, sözleşmenin kurulmasından malın teslimine kadar olan süre içinde ve hatta henüz sevkiyat aşamasındayken de cayma hakkını kullanabilir.

Cayma hakkını kullanma süresinin belirlenmesinde;

a) Tek sipariş konusu olup ayrı ayrı teslim edilen mallarda, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son malı teslim aldığı gün,

b) Birden fazla parçadan oluşan mallarda, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son parçayı teslim aldığı gün,

c) Belirli bir süre boyunca malın düzenli tesliminin yapıldığı sözleşmelerde, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin ilk malı teslim aldığı gün esas alınır.

Sürenin hesaplanmasında, bildiriminin satıcı veya sağlayıcılara varması veya onun tarafından öğrenilmiş olması şartı aranmaz. Tüketicinin cayma hakkı konusunda bilgilendirildiğini ispat yükü satıcı veya sağlayıcınındır. Satıcı veya sağlayıcının ispat yükünü yerine getirebilmesi açısından bilgilerin saklanması zorunludur.

Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin 14 günlük süre içinde satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmiş olması yeterlidir. Tüketici, ispat kolaylığı bakımından cayma bildirimini yazılı olarak ya da güvenli elektronik imzayla elektronik yoldan veya başka kalıcı veri saklayıcısı ile satıcı veya sağlayıcıya gönderebilir. Cayma hakkı kullanırken kolaylık olması bakımından Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği ekinde bulunan cayma formu kullanabilir. Ancak cayma hakkının kullanılması için şekil zorunluluğu olmadığı için bu formun kullanılması şart değildir. Cayma iradesinin ve cayılan sözleşmeye ilişkin bilgilerin bulunması yeterlidir.

Tüketici, cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirilmezse, cayma hakkını kullanmak için 14 günlük süre ile bağlı değildir. Her durumda bu süre cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erer.

Tüketici, cayma hakkı süresi içinde malın alışılmış kullanımı sebebi ile meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir.

Cayma hakkında ürünün iade sorumluluğu tüketiciye aittir. Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı bedelini 14 gün içinde, tahsil ederken kullanılan ödeme aracına uygun olarak ve TEK seferde iade etmelidir.

Cayma hakkını kullanma süresi geçtiği halde cayılmayan mesafeli sözleşme, tamamen geçerli bir sözleşme haline gelmektedir. Cayma hakkı için öngörülen süre hak düşürücü süre niteliğindedir. İtiraz niteliğinde olan bu süreninin cayma hakkının kullanıldığı tarih itibariyle dolup dolmadığı hakim tarafından re’sen dikkate alınır.